انواع مهاجرت و شیوه های آن در حقوق بین الملل

به طور کلی و مطابق تعریف لغوی مهاجرت یعنی ترک سرزمین و سکونت در سرزمین دیگر یا جا به جایی جمعیت به صورت فردی یا گروهی از انسان ها طبق خواست ارادی یا غیر ارادی و اجباری و یا هم برای همیشگی و قصد به بازگشت وطن به صورت قانونی و غیر قانونی در داخل یا خارج از کشور می باشد. صاحب نظران معتقدند که مهاجرت مهم ترین نوع تحرک جمعیت به حساب می آید که دارای تنوع بسیار چشم گیری می باشد. تقسیم بندی را می توان براساس معیارهای خاص و متفاوت در نظر گرفت. بطور معمول آن دسته از افرادی که از تمکن مالی برخوردارند: معمولاً به شیوه های غیرقانونی و نامنظم مهاجرت نمی نماید چرا که شرایط برای مهاجرت قانونی این افراد فراهم است: ولی در مقابل، قشر ضعیف برای رسیدن به شرایط بهتر زندگی حاضرند برای رسیدن به کشور مقصد به این شیوه ها متوسل گردند.یکی از اهداف مورد بررسی شده در این پژوهش بررسی انواع مهاجرت و شیوه های آن در علم حقوق به خصوص حقوق بین الملل می باشد.

به طور کلی چهار عامل در تصمیم اقدام به مهاجرت دخیل هستند که عبارتند از: عواملی که مستقیماً با کشور مبدأ ارتباط دارند، عواملی که مستقیماً با کشورمقصد مرتبطند، عوامل شخصی و موانع بازدارنده مهاجرت)1 )که مورد آخر در بروز مهاجرتهای غیرقانونی تأثیر مستقیم داشته و سه عامل دیگر به طورغیرمستقیم در تشدید استفاده از روشهای غیرقانونی مؤثر هستند.از جمله عواملی که با کشور مبدأ ارتباط دارند: می توان به کاهش نرخ رشد اقتصادی، افزایش سطح بیکاری، نوسانات تقاضای کار، تفاوتهای نسبی در آمد سرانه در کشور و تا حدود کمتری عدم دسترسی به مسکن و سایر خدمات همچون آموزش،بهداشت و تفریحات اشاره نمود.)2)عواملی که از آنها نام برده شد در جهت معکوس مثبت، در کشور مقصد: انگیزه مهاجرت را ایجاد می نماید)3 )و متقاضی مهاجرت را برای کسب زندگی با رفاه بیشترترغیب می کند که از آن به عوامل شخصی تعبیر می گردد:مجموع این سه عامل موجب می شود که متقاضی مصمم گردد که به مهاجرت اقدام نماید، ولی چنانچه با محدودیتهای مواجه گردد ممکن است برای نیل به هدف خود به شیوه های غیرقانونی یا غیرمنظم متوسل شود.

آنتونی اچ ریچموند و راوی پی ورما در مقاله ای با عنوان انطباق اقتصادی مهاجران بین المللی:درخصوص مهاجرتهای غیرقانونی اشاره می نماید که”نابرابری های ثروت و قدرت، نرخهای متفاوت سرمایه گذاری ورشدجمعیت ،توأم با افزایش سهولت حمل و نقل فشارهای سنگینی را بر کشورها و مناطق کمتر توسعه یافته در جهت مهاجرتهای بین المللی،در کشورهای پیشرفته که مجبورند مقررات کیفری برای مبارزه با مهاجران غیرقانونی را بکار گیرند،فروکش خواهدکرد” کشورهای مهاجرپذیر در جذب مهاجران بسیار محتاطانه اقدام نموده و متقاضیان را به شیوه های مختلف غربال می نمایند.ضمن آنکه با وضع قوانین سختگیرانه تلاش می نمایند که تنها افراد مستعد با شرایط بسیارخوب، تحت عنوان مهاجر وارد کشورها شوند. از طرفی برخی کشورها نیز تلاش می نمایند با محدود کردن امکانات مهاجرت برای اتباع خود متقاضیان را از مهاجرت ها منصرف نمایند، همانگونه که اشاره شد خروج اتباع از کشورها متقاضیان را از مهاجرت منصرف نمایند، همانگونه که اشاره شد خروج اتباع از کشورها چنانچه موجب نقص قانون ملی نگردد در تمام دنیا قانونی بوده ولی ورود به سایرکشورها نیاز به مجوز قانونی دارد، به رقم مخالفت 22 کشور جهان در کنفرانس جهانی جمعیت، که در سال 1721میلادی در بخاراست در خصوص محدود کردن امکانات مهاجرت برای اتباع برگزارگردید، همچنان که شاهد مهاجرت بویژه به شکل غیرقانونی آن در سراسر جهان هستیم و به نظرمی رسد اگر چه انگیزه اقدام به مهاجرت را اغلب
کشور مهاجر فرست ایجاد می نماید، ولی بطور یقین انگیزه اقدام به مهاجرت غیرقانونی را کشور مهاجرپذیربا وضع قوانین سرسختانه ورود، موجب می گردد. بطور معمول آن دسته از افرادی که از تمکن مالی برخوردارند معمولا به شیوه های غیرقانونی و نامنظم مهاجرت نمی نماید چرا که شرایط برای مهاجرت قانونی این افراد فراهم است. ولی درمقابل، قشرضعیف برای رسیدن به شرایط بهتر زندگی حاضرند برای رسیدن به کشور مقصد به این شیوه ها متوسل گردند. درسالهای اخیر قاچاق انسان به تجارت غیرقانونی بسیار پولسازی مبدل شده است که ساالنه با بیش از5میلیارد دلار درآمد،پس از قاچاق مواد مخدر رتبه دوم را به خود اختصاص داده است.سازمان بین المللی مهاجرت ،سود حاصل از تجارت انسان را به رقمی بالغ بر 2 الی 11میلیارد دلار در سال تخمین زده است، معامله ای سودآورتر از معامله مواد مخدر چرا که این مواد را تنها یکبار می توان می توان فروخت در حالی که قاچاقچیان انسان می توانند کالایشان را چندین بار بفروشند.

مبحث اول: پیشینه تاریخی مهاجرت طی زمان

نگرش تاریخی به مهاجرت ها هر چه به گذشته دور تر مربوط شود با ابهام بیشتری همراه می شود. در نگرش تاریخی به مهاجرت حداقل باید چهار دوره را از هم
تفکیک کرد:
1 .مهاجرت پیش از تاریخ یا دوره پیش از تاریخ
2 .مهاجرت از هزاره اول پیش از میلاد تا کشف آمریکا در اوآخر قرن پانزدهم
3 .مهاجرت از کشف قاره آمریکا تا جنگ جهانی اول
4 .مهاجرت در بعد از جنگ جهانی اول یا مهاجرت در دوران معاصر

مبحث دوم:مهاجرتهای فردی وگروهی

چنانچه افراد با مسئولیت و ابتکار خود بدون هیچگونه حمایت یا فشاری اقدام به مهاجرت نمایند، به عنوان مهاجر فردی تلقی می گردند. خواه به صورت فردی و یا خانوادگی به این امر مبادرت کرده باشند. معمولا سیر حرکت اینگونه مهاجرت،از سوی کشورهای کمتر توسعه یافته و یا در حال توسعه به سمت کشورهای توسعه یافته است، به بیان دیگرسیرحرکت این مهاجران جنوب به شمال می باشد. تا اواخر قرن هفدهم میلادی اکثر مهاجرتها به صورت گروهی صورت می پذیرفت. این اقدام به دنبال جنگ ها،حمایت و تجاوزات حکومتهای مستبد و جائر که تاریخ گویای آن است حادث می شد.

مبحث سوم:مهاجرتهای اجباری و اختیاری

مهاجرت اجباری،براساس عوامل اجباری از جمله فرار از تعقیب قانونی، بلایای طبیعی، حوادث زیست محیطی یا شیمیایی یا اتمی و یا پروژهای توسعه ای،
فقر شدید و به صورت مشهود به تبع جنگ ها شکل گرفته افراد را مجبور به جابجایی کرده است.

مبحث چهارم:مهاجرتهای قانونی منظم و نامتعارف

مهاجران قانونی، منظم و یا ثبت شده شامل کسانی می شوند که ورود، اقامت و استخدام آنها در کشور مهاجرپذیر توسط مراجع رسمی دولتی مجاز شمرده شده باشد. مهاجرت قانونی از طرق مختلف و براساس مدت مهاجرت به صورت دائمی صورت می پذیرد که در ذیل به ذکر نام آنها اکتفامی کنیم. ولی عنوان مهاجرت نامتعارف در واقع تلفیق دو نوع از مهاجرت غیرقانونی و نامنظم می باشد،که این عنوان به صورت عام به هر دو شیوه اطالق می گردد. در ذیل اجمالا بر مهاجرت نامتعارف می پردازیم و در فصل دوم بخش حاضردر خصوص هر یک توضیح بیشتر داده خواهد شد.

بندیکم:مهاجرت قانونی اعطایی(دائم)

این شیوه ازمهاجرت که خودمنقسم درسه حالت :مهاجرت قانونی ازطریق سرمایه گذاری مهاجرت قانونی ودائمی متخصصین ومهاجرت قانونی ازطریق فامیلی می باشد به متقاضیان حق مهاجرت دائم ازطرف کشورمهاجرپذیراعطامی گردد.

بنددوم:مهاجرت قانونی اکتسابی(ادواری)

در نوع دیگری ازتقسیمات مهاجرت قانونی:که تحت عنوان مهاجرت غیردائم یا ادواری مطرح است:حق مهاجرت موقت توسط متقاضی از کشور مهاجرپذیر کسب می گردد.این شیوه نیزخود منقسم بر چهارحالت :مهاجرت موقت متخصصین،مهاجرت قانونی ویژه خدمتکاران و پرستاران منازل،مهاجرت قانونی از طریق اخذ پذیرش دانشجویی و تحقیقاتی و مهاجرت توریستی می باشد.

بندسوم:مهاجرت غیرقانونی

مطابق بند یکم 13 اعلامیه جهانی حقوق بشرمقررمی دارد:” هرکس حق دارد که در داخل هرکشوری آزادانه عبور و مرور کند و محل اقامت خود را انتخاب نماید (“به بیان دیگر آزادی حرکت از هرنقطه جغرافیایی به منطقه دیگر، یکی از حقوق غیرقابل انکار نوع بشرمحسوب می گردد ولی از قرن بیستم به بعد شاهد محدود شدن این حق بواسطه اعمال سیاستهای دولتها در ورود افراد بوسیله وضع قوانین داخلی به طور چشمگیر بوده ایم و بدین ترتیب شاهد آن هستیم که حقوق داخلی برحقوق نرم و قوام نیافته بین المللی که، به عنوان اعمال یک جانبه سازمان بین المللی محسوب می گردند و فاقد هر گونه الزام حقوق می باشد،مستولی گردیده است.
در واقع مهاجرت غیرقانونی پاسخ معکوسی است که به دنبال تضادی که میان مهاجرت اختیاری و محدودیتهای که در مهاجرت قانونی از طرف دولت ها اعمال می گردد،بروز می نماید.افرادی که با شرایط نامناسب زندگی،فرصتهای بد و کم شغلی و سایر شرایط نامساعد دیگر روبرو هستند و امیدوارند تا از طریق مهاجرت این شرایط را بهبود بخشند،درصورتیکه با وجود قوانین و سیاستهای دولتهای مقصد قادر نباشند به طور قانونی برموانع مذکور فائق آیند به این نوع مهاجرت مبادرت می ورزند. اعمال محدودیتهای شدیدتر برای ورود قانونی مهاجران:موجب افزایش تعداد ورودهای غیرقانونی به کشورهای مهاجرپذیرشده است.افرادی که اقدام به مهاجرت غیرقانونی می نمایند به ندرت شخصاً به این کار مبادرت می ورزند و اغلب به قاچاقچیان انسان متوسل می شوند، هرساله تعداد زیادی از مهاجران در هنگام ورود غیرقانونی از طریق خشکی یا دریا می میرند. همچون حادثه غم انگیز خفه شدن مهاجران چینی در پشت یک کامیون در بندر دووردر انگلستان در سال2111میلادی و همچنین غرق شدن 356 نفر در سواحل اندونزی در سال2111میلادی و نیز حوادث هر ساله و حتی در همین سال گذشته 2021 میلادی که بسیار رخ داده . در جرائد اخبار آن متاسفانه به وفور موجود است که این موارد تنها نمونه هایی از عواقب تلخ این نوع از مهاجرت می باشند.

بندچهارم:مهاجرت نامنظم

مهاجرت نامنظم یا ثابت نشده که با عناوینی چون مهاجرت پنهان یا غیرشفاف نیز از آن یاد می شود و برخی مواقع به طور ناصحیح از آن به عنوان مهاجران یا مهاجرتهای غیرقانونی نیز تعبیرمی شود:شامل افرادی است که بصورت قانونی وارد کشور میزبان می شوند ولی مجوز اقامت دائم را قانوناً ندارند و چنانچه بیش از حد مجاز در کشور مقصد اقامت نمایند بدین مفهوم است که از شیوه قانونی به شیوه نامنظم تغییر وضعیت داده اند. توریستها،دانشجویان خارجی یامتخصصان قراردادی موقت که بیش ازمدت مجاز درکشورمیزبان سکنی گزیده اند:شامل این گروه هامی شوند.اصطلاح مهاجران فاقد مدرک نیزبه این گروه از مهاجران اطلاق می شود.

وبلاگ

ترندهای جدید چیست؟