وبلاگ
ترندهای جدید چیست؟
-
- تیر 21, 1402
- ساختمان
- (0)
ساختمان های بنایی چیست؟
ساختمان های بنایی چیست؟
اگر بخواهیم یک تعریف کلی از ساختمان بنایی داشته باشیم، می‌توان گفت که ساختمان بنایی ساختمانی است که در ساخت اسکلت آن از آجر، بلوک سیمانی و یا سنگ استفاده شده، به طوری که بارهای قائم و بارهای جانبی توسط دیوارهای با مصالح بنایی تحمل می‌شوند.
براساس مبحث 8 مقررات ملی ساختمان (ویرایش 1392) می‌توان گفت که ساختمان های بنایی به طور کلی به سه دسته ساختمان بنایی مسلح، ساختمان بنایی محصور شده با کلاف و ساختمان بنایی غیرمسلح تقسیم‌بندی می‌شوند که در ادامه معرفی مختصری از آنها خواهیم داشت.
ساختمان های بنایی مسلح
این ساختمان‌ها با استفاده از آجر، سنگ، بلوک سیمانی یا ترکیبی از آنها ساخته شده و همچنین توسط میلگردهای فولادی تقویت می‌شوند.
- دقت
نحوه عملکرد ساختمان های بنایی مسلح به گونه‌ای است که عملاً واحدهای بنایی نقش تحمل نیروهای ثقلی را بر عهده دارند و میلگردهای فولادی برای افزایش باربری جانبی ساختمان استفاده می‌شوند.
ساختمان های بنایی محصور شده با کلاف
این ساختمان‌ها با آجر، سنگ، بلوک سیمانی یا ترکیبی از آنها ساخته شده و در آنها از کلاف‌های افقی و قائم که معمولاً از بتن مسلح هستند استفاده می‌شود.
- دقت
نحوه عملکرد ساختمان های بنایی کلاف‌دار به گونه‌ای است که عملاً دیوارهای بنایی نقش تحمل بارهای ثقلی و جانبی را بر عهده دارند و از کلاف‌ها جهت افزایش یکپارچگی و شکل‌پذیری دیوارها استفاده می‌شود.
ساختمان های بنایی غیرمسلح
در این ساختمان‌ها تنها از آجر، بلوک سیمانی، سنگ و یا خشت استفاده می‌شود و مصالح فولادی و بتنی در آنها کاربرد ندارد.
- دقت
در ساختمان های بنایی غیر مسلح، از فولاد و یا کلاف استفاده نشده و عملاً تمام بارهای ثقلی و جانبی باید توسط مصالح غیرمسلح دیوارها تحمل شود.
اهمیت توجه به ساخت و ساز ساختمان های بنایی
روش‌های نادرست اجرای ساختمان های بنایی که اغلب ناشی از عدم آگاهی نسبت به اصول اجرایی و جزئیات فتی مرتبط با آنها می‌باشد، متأسفانه باعث گردیده است که خسارت‌های مالی و جانی فراوانی، حتی در زلزله‌های نه چندان شدید، در کشورمان ایجاد شود.
چند مورد از این زلزله‌ها که در ۶۰ سال گذشته اتفاق افتاده و خرابی چشمگیری در سازه‌های بنایی ایجاد کرده است را در جدول زیر مشاهده می‌کنید:
با توجه به اینکه در حال حاضر نیز هنوز تعداد زیادی از ساختمان‌های کشور (به ویژه در شهرهای کوچک و روستاها) با سیستم‌های بنایی ساخته می‌شوند، لازم است مهندسین عزیز توجه کاملی به ضوابط طراحی و اجرای این ساختمان‌ها داشته باشند تا از تکرار فجایعی مانند زلزله‌های گذشته تا حد امکان جلوگیری شود.
نمونه‌هایی از زلزله‌های 60 سال اخیر در ایران و تلفات ناشی از آنها
ضوابط معماری در ساختمان‌های بنایی
یکی از انواع ساختمان‌های مهم که در مناطق روستایی و خارج از تراکم شهری همچنان با کاربری‌های مختلف ساخته می‌شود، ساختمان‌های با مصالح بنایی می‌باشد.
این ساختمان‌ها طیف گسترده‌ای از انواع ساختمان‌های بومی و سنتی در مناطق مختلف را شامل می‌شود که به طور معمول با آجر ساخته می‌شوند و در فصل‌های پنجم و ششم مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان به دو دسته ساختمان های بنایی محصور شده با کلاف و ساختمان های بنایی غیرمسلح تقسیم‌بندی می‌شوند.
بخش اول ضوابط سازه‌ای در ساختمان‌های بنایی
قبل از هر چیز لازم است بدانیم که مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان در مورد اجزای سازه‌ای ساختمان های بنایی محصور شده با کلاف و غیرمسلح در بند ۸ – ۵ – ۵ – ۴ و همچنین بند ۸ – ۶ -۵ – ۳ مواردی را به صورت زیر ارائه کرده است:
- تمامی اجزای باربر ساختمان (دیوارها) باید به گونه مناسبی به هم پیوسته باشند تا ساختمان در برابر نیروها به طور یکپارچه عمل کند.
به ویژه لازم است سقف با حفظ انسجام خود به صورت یکپارچه، نیروی ناشی از زلزله را به اجزای قائم (به عنوان مثال کلاف‌ها) منتقل نماید. - ساختمان باید در دو امتداد عمود بر هم قادر به تحمل نیروهای افقی ناشی از زلزله باشد و در هر یک از این امتدادها نیز باید نیروهای افقی به سمت شالوده به گونه‌ای مناسب منتقل گردد.
- دیوارهای باربر باید در یک راستای قائم، تا فونداسیون ادامه داشته باشند.
- ساختمان باید دارای تقارن سازه‌ای مناسب باشد، در غیر این صورت باید از درز انقطاع استفاده شود.
- از قرار دادن اجزای ساختمانی، تأسیسات و یا اجسام سنگین روی طره‌ها، اجزای لاغر، دهانه‌های بزرگ و بام پرهیز شود.
بخش دوم ضوابط سازه‌ای در ساختمان بنایی
در این بخش سایر ضوابط سازه‌ای ساختمان های بنایی محصور شده با کلاف و غیرمسلح یعنی کلاف‌های افقی و قائم و همچنین سقف‌ها مطابق با بحث هشتم مقررات ملی ساختمان مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
بخش عمده سوالات آزمون نظام مهندسی ساختمان مختص به این بخش می‌باشد و لازم است که برای آمادگی آزمون دقت ویژه‌ای بر روی ضوابطی که در این بخش ارائه می‌شود داشته باشید.
ساختمان های بنایی مسلح
همانطور که گفته شد ساختمان بنایی مسلح ساختمانی است که با آجر، سنگ یا بلوک سیمانی و یا ترکیبی از آنها ساخته شده و در آن میلگرد های فولادی به همراه مصالح بنایی برای تحمل نیرو به کار می‌روند.
در این ساختمان‌ها معمولا از واحد بنایی برای تحمل فشار و از میلگردهای فولادی برای تحمل کشش استفاده می‌شود.
مسلح نمودن این نوع از ساختمان‌ها به وسیله هسته بتنی مسلح و یا قرار دادن میلگردهای فولادی درون حفره‌های واحدهای بنایی مجوف و پر کردن آنها توسط ملات یا بتن انجام می‌شود.
مباحث تکمیلی مبحث هشتم
مباحث تکمیلی در واقع تکمیل کننده مطالب مبحث هشتم مقررات ملی ساختمان می‌باشد.
قسمت اول در مورد اجزا غیرسازه‌ای می‌باشد، یعنی اجزایی که نقشی در تحمل بارهای ساختمان ندارند، اما ضوابط آئین‌نامه‌ای در مورد آنها باید رعایت شود.
بخش تکمیلی هم در واقع مطالبی است که جز الزامات عمومی ساختمان های بنایی است و باید قبل از طراحی ساختمان آنها را مدنظر قرار دهیم.
مصالح مورد استفاده در ساختمان بنایی
آشنایی با مصالحی که در ساختمان های بنایی از آنها استفاده می‌شود به طور ناخودآگاه اولین مصالحی که در ذهن تداعی می شود، آجر و سپس ملات شن و ماسه و سیمان است که البته در بیشتر موارد این ذهنیت درست است.
اما یک مهندس عمران باید بداند که علاوه بر آجر و ملات ماسه سیمان، مصالح و ملات های بنایی دیگری نیز برای ساخت ساختمان های بنایی نیاز است که باید ضوابط آن را بشناسد و به نحو احسن از آنها در اجرای این گونه از ساختمان‌ها استفاده کند.